واژه ترانزیت Transit یک اصطلاح لاتین است.

در زبان‌های انگلیسی و فرانسه معادل کلمه جابجایی، عبور دادن و یا منتقل کردن می‌باشد.

در فرهنگ لغت آکسفورد، کلمه Transit به معنای انتقال دادن

افراد یا اشیا از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر تعریف شده است.

در زبان فارسی، واژه ترانزیت یک اصطلاح حقوقی و مرتبط با رویه‌های گمرکی است.

کلمه و مفهوم ترانزیت بسیار پرکاربرد است و به گوش همه ما کلمه‌ای کاملا آشنا است.

این وجود، گاهی برخی فعالان عرصه حمل‌ونقل یا افرادی که با امور صادرات و واردات سر‌‌وکار دارند، مفهوم ترانزیت را در معنای صحیح استفاده نمی‌کنند.

 

انواع روش‌های ترانزیت

 

می‌تواند از تمامی مسیرهای رفت و آمد بین کشوری انجام پذیرد

و البته در کل ترانزیت را به دو الگوی کلی

ترانزیت داخلی و ترانزیت خارجی

یا ترانزیت بین المللی، تقسیم بندی می‌کنیم.

 

ترانزیت داخلی چیست؟

 

ترانزیت داخلی به جابه‌جایی محموله‌های گمرک نشده از یک گمرک کشور به گمرک دیگر گفته می‌شود. به طور مثال ممکن است محموله‌ای بدون انجام عملیات گمرکی، از گمرک بوشهر، به گمرک دیگری در کشور منتقل شده و آن جا کارهای گمرکی و ترخیص آن به انجام برسد. به این نقل و انتقال داخل کشوری، ترانزیت داخلی گفته می‌شود.

 

 

ترانزیت بین المللی چیست؟

 

ترانزیت بین المللی، اما همان طور که از نام آن پیداست، به جابه‌جایی کالا و محموله‌های مختلف، میان دو کشور اطلاق می‌گردد. به طور مثال ارسال کالا از ایران به کانادا، از ایران به ترکیه و …، را باید ترانزیت خارجی بدانیم. به این ترتیب محموله‌های کالایی از مسیرهای مختلف که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، از یک گمرک ایران خارج شده و به گمرک کشور مقصد وارد می‌شوند. (همین طور ممکن است به شکل معکوس کالا از کشورهای دیگر چون ترکیه، کانادا، دبی و … می‌تواند از طریق این روش‌ها وارد ایران شود.)

 

ترانزیت دریایی

 

تزانزیت دریایی سابقه‌ای طولانی داشته

و از قرن‌ها پیش این روش برای حمل و نقل

کالا میان کشورهای مختلف،

مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

در این شکل، صادرات نفت یا واردات آن

و دیگر مایعات نیز جریان داشته و تنها

مختص به کالاهای وارداتی یا صادراتی نیست.

همین طور اشخاص نیز برای ارسال یا دریافت

بسته‌های کالایی خود، حمل اثاث

به کشورهای خارجی و … از این روش

حمل و نقل بین المللی استفاده می‌کنند.

در نظر داشته باشید که ترانزیت به روش دریایی،

با طول زمان بیشتری همراه است

و معمولا برای شرایطی که نیاز به حمل و نقل

سریع باشد، مورد کاربرد قرار نمی‌گیرد.

 

 

قرارداد FOB در حمل و نقل دریایی

 

در صورتی که حمل و نقل دریایی

بر اساس قرارداد FOB انجام پذیرد،

هزینه‌های حمل محموله‌ها تا رسیدن

به عرشه کشتی، بر عهده شخص

حقوقی یا سازمان و شرکت ارسال‌کننده بوده

و هزینه‌های بعدی (هر آن چه باشد)،

بر عهده گیرنده (خریدار) خواهد بود.

 

تزانزیت هوایی

 

ترانزیت فرودگاه چیست؟ تزانزیت هوایی

از رایج‌ترین روش‌های حمل و نقل بین المللی

کالا به حساب می‌آید و معمولا برای حمل و نقل

محموله‌های ارزشمند، دارای حجم و وزن کمتر

و همین طور کالاهایی که نیاز به جابه‌جایی

سریع دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

 

پرواز ترانزیت چیست؟

 

در شرایطی جابه‌جایی کالاها،

به وسیله هواپیماهای معمولی انجام پذیرفته،

اما در بیشتر مواقع پرواز ترانزیت به طور اختصاصی

برای حمل و نقل کالاهای مختلف، انجام می‌شود.

در این شرایط، پرواز و هواپیما تنها به حمل و نقل

محموله‌های مختلف میان دو کشور اختصاص یافته

و موضوعیت فرعی دیگری نخواهد داشت.

به طور نمونه در پروازهایی که واکسن‌های

کووید 19 را به کشورهای مختلف حمل می‌کنند،

شرایط خاص نگهداری در پرواز برقرار بوده

و تنها محموله موجود در پرواز، واکسن‌های

ویژه کرونا هستند. از آن جایی که برای

حمل و نقل این محموله، زمان به عنوان

یک فاکتور بسیار مهم در نظر گرفته می‌شود،

تنها روش جابه‌جایی، پرواز بوده و حتی

داخل کشور نیز برای ارسال محموله‌های

واکسن به شهرهای دیگر، از پروازها کمک گرفته می‌شود.

به این شکل می‌توان دریافت که در برخی شرایط

و برای برخی از کالاها، محدود به استفاده از

یک روش حمل و نقل بین المللی هستیم

و گزینه دیگری برای ما وجود نخواهد داشت.

 

تزانزیت ریلی

 

همان طور که از نام آن می‌توان حدس زد،

به وسیله خطوط قطارهای معمولی یا اکسپرس انجام شده

و لازمه آن، وجود خطوط ریلی میان دو کشور است.

از این روی غالبا میان کشورهایی که دارای مرز زمینی مشترک بوده

و خطوط ریلی میان مرز دو کشور برقرار است،

از این روش برای ترانزیت استفاده می‌شود.

بیشتر کشورهای اروپایی هم مرز، از ترانزیت ریلی،

برای جابه‌جایی کالاهای مختلف، استفاده می‌کنند.

این روش در مقایسه با ترانزیت دریایی و هوایی،

بسیار مقرون به صرفه بوده، اما باید محدودیت‌های

آن را نیز در نظر داشت و همان طور که گفتیم

همیشه و برای هر مقصد ارسال کالا، قابل استفاده نخواهد بود.

 

 

ترانزیت جاده‌ای (جاده ترانزیت چیست؟)

 

این نوع ترانزیت، بیش از مدل‌های دیگر برای ما ملموس است. این نوع از ترانزیت کالا، به وسیله تریلرهای ترانزیت جاده‌ای انجام می‌پذیرد و البته معمولا برای کاربرد میان کشورهایی که دارای مرز مشترک با یکدیگر بوده یا به هر ترتیبی فاصله جغرافیایی و مرز زمینی منطقی با هم دارند، کاربرد خواهد داشت. در حقیقت با وجود جاده ترانزیت، می‌توان از این روش حمل و نقل کالا استفاده کرد.

 

همان طور که دیدیم، حمل و نقل بین المللی

و ارسال کالا به روش‌های مختلفی امکان پذیر است

و هزینه ارسال بار به خارج از کشور

با هرکدام از روش ها متغییر می‌شود.

که با در نظر گرفتن موارد زیر، می‌توان بهترین روش را انتخاب کرد:

1. ابعاد محموله
2. سایز محموله
3. وزن و حجم محموله
4. ارزش محموله
5. مدت زمان انتظار تا رسیدن به مقصد

 

تفاوت ترانزیت با صادرات و واردات

 

در عرف گمرکی کشور، گاهی یک شخص صادرکننده، کالای تولید داخل را به کشوری دیگر صادر می‌کند. پس در موضوع صادرات، مبدا کالا کشور ایران و مقصد آن یک کشور خارجی دیگر است. در واقع، گیرنده کالا، مشتری کالای ایرانی است. احتمالا مشهورترین مثال ممکن، می‌تواند همان صادرات نفت از کشور باشد.

اما در حالت برعکس، ممکن است شخص وارد کننده، کالایی را از یک کشور خارجی به داخل ایران و برای مصرف افراد داخل کشور وارد کند.

پس در قوانین گمرکی، یک صادارت وجود دارد و یک واردات . صادارت و واردات کالا می‌تواند دائمی یا موقت باشد.

به این معنی که ممکن است

یک کالا به صورت موقت و تنها برای نشان

دادن نمونه کار به مشتری صادر شود.

یا برای حضور در یک نمایشگاه بین‌المللی صادر شده و

پس از آن، مجددا به کشور مرجوع شود.

صادرات و واردات کالا که اصطلاحاتی آشنا هستند و مختصرا توضیح داده شد. اما یک رویه‌ی گمرگی دیگر هم در قوانین دنیا وجود دارد که عبارت است  از ترانزیت Transit.

 

ارتباط با ما