گازوئیل(نفت گاز)(به فرانسوی: Gas-oil) یا گازنفت یا سوخت دیزل (به انگلیسی: Diesel fuel) بعنوان سوخت موتورهای دیزل و تأسیسات حرارتی بکار می‌رود. محدوده هیدروکربن‌های آن بین C14-C20 و حتی C25 با دامنه نقطه جوش ۳۸۵-۲۵۰ درجه سلسیوس است. گازنفت عمدتاً از سه گروه پارافینیک، نفتنیک و آروماتیک تشکیل شده ، دارای حداقل نقطه اشتعال 54 °C و ماکزیمم نقطه ریزش 0 °C است. چگالی آن در دمای 15.6 °C برابر با 820-860kg/m3 است. مهمترین مشخصه آن عدد ستـان است که باید بیشـتر از ۵۰ باشد تا موتور نرم و بیصدا کار کند.

تاریخچه تولید گازوئیل

مخترع گازوئیل دانشمند آلمانی به نام رودولف دیزل بود. قبل از اینکه صنعت نفت تصفیه گازوئیل را شروع کند ، رودولف آزمایش بیودیزل و همچنین گرد و غبار زغال سنگ را انجام داد.

در حال حاضر سوخت دیزل بسیار محبوب است و موتورهای دیزلی نیز پیشرفت چشمگیری داشته اند. مهمترین ویژگی این موتورها استفاده از کمپرسور به منظور اشتعال در سوخت است. علاوه بر این ، بازده ترمودینامیکی بالاتر آنها و در نتیجه بهره وری سوخت منجر به افزایش استفاده از آن در صنایع مختلف شده است.

سوخت دیزل از منابع زیادی تولید می شود. مهمترین انواع سوخت دیزل ، بسته به منبع تولید آن عبارتند از:

• گازوئیل نفتی (رایج ترین نوع سوخت دیزل)
• دیزل مصنوعی
• بیودیزل
• روغنها و چربیهای هیدروژنه
• دی متیل اتر (DME)

موتورهای دیزل همیشه به دلیل  آلودگی های زیادی که در هوا ایجاد می کنند از شهرت بدی برخوردار بوده اند ولی در حال حاضر دیگر اینگونه نیست و قطعاً محبوبیت دیزل افزایش خواهد یافت.

مشخصات گازوئیل

گازوئیل ها با توجه به کاربردی که در موتور های دیزلی دارند و نفت خام اولیه ای که از آن به دست آمده اند، دارای یک سری مشخصات هستند که در ادامه به آن­ها اشاره می­‌گردد.

1. چگالی (دانسیته گازوئیل)

گازوئیل دارای وزن نسبتاً بالاتری در مقایسه با دیگر سوخت های رایج است و چگالی گازوئیل تقریباً بین 0.8kg/lit تا 0.87kg/lit می­‌باشد. هرچه مقدار هیدروکربن های نفتی و آروماتیک در گازوئیل بیشتر باشد، چگالی گازوئیل بالاتر می‌­رود.

2. تقطیر

نقطۀ اولیه­ تقطیر گازوئیل در دمای 180˚ C و نقطۀ نهایی تقطیر آن در دمای حدود 370˚ C می­‌باشد که از روی مشخصات گازوئیل می توان آن پی برد. طبق استاندارد ASTM درصد تقطیر گازوئیل در دما های مختلف به صورت زیر می­‌باشد:

• کمتر از 65% در دمای C 250˚
• بیشتر از 85% در دمای C 350˚
• بیشتر از 95% در دمای C 370˚

3. ویسکوزیته

گازوئیل دارای ویسکوزیته یا گرانروی نسبتاً بالایی بوده و خاصیت چسبناکی دارد که یکی از عوامل مهم در مشخصات گازوئیل به شمار می رود. در صورتی که ویسکوزیتۀ گازوئیل بیش از حد بالا باشد، جریان گازوئیل درون لوله ها، پمپ ها و انژکتور پاشش سوخت و در کل تجهیزات جایگاه سوخت دچار افت فشار می شود. آنگاه عملیات انتقال و بهره برداری از سوخت دچار مشکل خواهد شد. از بررسی مشخصات گازوئیل می توان متوجه شد در صورتی که گازوئیل دارای ویسکوزیتۀ پایینی باشد، کیفیت سوخت پایین آمده و در موتور دیزلی عملکرد مناسبی نخواهد داشت. مقدار مجاز استاندارد ویسکوزیتۀ گازوئیل باید بین 12 تا 40 سانتی استوک باشد.

4. نقطۀ ریزش و نقطۀ ابری شدن

نقطۀ ابری شدن اولین دمایی است که هنگام سرد کردن سیال بلور های جامد در آن ایجاد می­‌شود. همچنین پس از انجماد سیال و در زمان گرم کردن آن اولین دمایی که حرکتی در سیال ایجاد می‌­شود را نقطۀ ریزش می­‌گویند. گازوئیل و به طور کلی یک سوخت مناسب باید در برابر سرما مقاومت بالایی داشته باشد و در دماهای پایین خاصیت سیالیت خود را حفظ کند و متبلور نشود.

محدودۀ مناسب برای نقاط ابری شدن و ریزش در گازوئیل به ترتیب 0 تا C -10˚ و 15- تا C -30˚ می‌­باشد. هرچه مواد نفتی و آروماتیکی درون گازوئیل بیشتر باشند نقطۀ ریزش و نقطۀ ابری شدن آن بهبود می‌­یابد.

5. میزان گوگرد موجود در گازوئیل

وجود گوگرد و ترکیبات گوگردی در گازوئیل سبب ایجاد مشکلاتی چون خوردگی روکش موتور دیزلی و آلودگی هوا می‌­شود. میزان مجاز گوگرد در گازوئیل طبق استانداردهای بین المللی کمتر از 50 ppm است و برای کاهش ترکیبات گوگردی باید گازوئیل به طور کامل در پالایشگاه تصفیه شود.

6. عدد ستان و نقطۀ آنیلین

عدد ستان (Cetane Number) معیاری برای تعیین کیفیت گازوئیل و سوخت های دیزلی می­‌باشد. هرچه عدد ستان بالاتر باشد، عمل احتراق درون سیلندر سریع تر انجام شده و گازوئیل دارای کیفیت بالاتری می­‌باشد.

نقطۀ آنیلین (Aniline Point) پایین ترین دمایی است که در آن حجم های مساوی از سوخت و ماده­ آنیلین به صورت تک فازی در می­‌آیند. بالا بودن نقطۀ آنیلین در گازوئیل به معنای بالا بودن اندیس دیزل آن و کیفیت بهتر سوخت می‌­باشد.

برای تعیین نقطۀ آنیلین، یک حجم مشخص از یک فراورده نفتی مانند گازوئیل را داخل ظرف می­‌ریزند. به مقدار برابر با آن حجم، ماده ای به نام آنیلین را به آن اضافه می کنند. در ادامه، دمای مخلوط را بالا برده و به­ وسیله هم زن آن را به هم می­زنند. دمایی که در آن دما، دو ماده به صورت یک محلول همگن در می­‌آیند را به عنوان نقطۀ آنیلین سوخت در نظر می­‌گیرند.

حمل گازوئیل :

برای حمل گازوئیل باید از تانکر های سوخت با ورق فولاد ضخامت سه میلیمتر و عدسی های چهار میلیمتر  استفاده شود و تمام موازین حمل سوخت شرکت حمل فراورده های نفتی رعایت شود.
زیرا همان طور که بیان کردیم گازوئیل قابل اشتعال است و برای بارگیری ، حمل و تخلیه ملزم به توجهات ویژه می باشد . البته که حمل گازوئیل نسبت به بنزین ریسک کمتری دارد زیرا بنزین بدون هیچ شعله و جرقه ای تنها با تولید گاز فشار می تواند منفجر شود اما گازوئیل نیاز به یک مشتعل کننده دارد . گازوئیل مانند دیگر مواد نفتی سمی است به همین علت باید از لمس و استشمام آن خودداری کرد اگر به هر علتی در معرض این مواد نفتی هستید توجه داشته باشید که به محض داشتن علائمی نظیر تنگی نفس یا سرفه به پزشک مراجعه کنید زیرا گازوئیل برای دستگاه تنفسی بسیار مضر است .

همچنین برای حمل گازوئیل در نظر داشته باشید که :

طبق دستورالعمل حمل سوخت سرعت مجاز در روز حداکثر 60 کیلومتر در ساعت و در شب حداکثر 50 کیلومتر بر ساعت می باشد .بهتر است خودرو تا حد امکان بین راه توقف نداشته باشد اما اگر متوقف شد باید موتور ماشین به طور کامل خاموش شود . به هنگام بارش شدید برف و باران تردد و سایل نقلیه ی حامل مواد سوختی ممنوع بوده و راننده موظف است در اولین ایستگاه خودروی خود را متوقف کند .
موسسات حمل و نقلی موظف اند هر 5000 کیلومتر تانکر را مورد بررسی دقیق قرار داده و از صحت استحکام اتصالات و نداشتن نشتی اطمینان کامل پیدا کند همچین حمل هرگونه مسافر به استثنای راننده و کمک راننده ممنوع است .

ارتباط با ما